Corpus Cruquius

Koning Willem I wilde Nederland op de kaart zetten met de droogmaking van de Haarlemmermeer. Hiertoe werden halverwege de negentiende eeuw drie stoomgemalen gebouwd. De gemalen kregen de namen van beroemde waterstaatkundigen: Leeghwater, Lijnden en Cruquius. Met hun neogotische elementen, zoals kantelen, steunberen, spitsbogen en rijk geornamenteerd traceerwerk, de fraaie gietijzeren elementen in de machinekamer, en uiteraard de enorme stoommachine zelf met de balansarmen en pompen, waren de drie gemalen ware kathedralen van techniek.

De stoomgemalen pompten van 1849 tot 1852 het Haarlemmermeer leeg en hielden daarna de Haarlemmerpolder droog. In 1912 werd de Cruquius reservegemaal, om tenslotte op 10 juni 1933 met een ceremoniële laatste pompslag buiten bedrijf te worden gesteld. Op het nippertje ontsnapte dit unieke stoomgemaal aan de sloop, toen op 22 oktober 1934 Stichting De Cruquius werd opgericht die het oude gemaal onder haar hoede nam. Het stoomgemaal is sinds 1936 een museum. Hiermee is het wonder van negentiende-eeuwse werktuigbouwkundige en civiele techniek toekomstige generaties behouden gebleven.

In 2007 is het 160 jaar geleden dat de Cruquius werd gebouwd. Dit boek bevat een zestal populair-wetenschappelijke bijdragen van onderzoekers die vanuit hun eigen discipline een lezing hielden tijdens het symposium 'De eerste steen boven'. Wetenschappelijk onderzoeker Vincent Erdin stelde uit een studie van diverse archieven in ons land de bijbehorende cd-rom Corpus Cruquius samen. De cd-rom en het boek zullen nieuw licht werpen op de vroeg-industriële geschiedenis van Nederland.