'In het volle zonlicht'

De Fransman Louis Jacques Mandé Daguerre (1787 –1851) wordt algemeen beschouwd als de 'vader van de fotografie'. In 1839 vond hij een methode uit waarmee het mogelijk werd de wereld om ons heen door middel van licht vast te leggen: de daguerreotypie.Hiervoor gebruikte hij een gladde, met kwikdampen geprepareerde, metalen plaat, waarop positieve, gespiegelde beelden werden vastgelegd, die echter niet reproduceerbaar waren. Iedere daguerreotypie is dus een uniek exemplaar. Deze techniek heeft bijna twintig jaar furore gemaakt – met als hoogtepunt de jaren 1850 –1855. Rond 1842 kwamen de eerste portretfotografen naar Nederland om te werken op kermissen, op jaarmarkten en in hotels.
In Nederlandse collecties worden ruim 800 daguerreotypieën bewaard – een fractie van het totaal, want veel is verloren gegaan. Het bedrijfsmuseum van Koninklijke Joh. Enschedé te Haarlem heeft een unieke deelcollectie van bijna honderd familieportretten, uitgevoerd in daguerreotypie, uit de periode 1839–1855, van heel vroege amateurbeelden tot rijk aangeklede portretten door professionele fotografen. Een aardig trekje van de familie Enschedé is dat er bijna nooit iets werd weggegooid, waardoor talloze brieven, dagboekjes, kasboekjes enzovoort bewaard zijn gebleven, die het mogelijk maken de diverse portretten te duiden.

In dit fraai geïllustreerde boek worden ze allemaal tegen het licht gehouden. De titel van het boek is ontleend aan een passage uit een brief van Johannes III Enschedé, die in 1839 aan zijn schoonzuster schrijft: 'Wat ben ik u dank schuldig voor de Daguerre schilderij. Nu eerst heb ik die regt leeren bezien – in het volle zonlicht, en een weinig van terzijde.'

Drie auteurs werkten mee aan dit bijzondere boek: Saskia Asser – conservator van Huis Marseille, Museum voor Fotografie in Amsterdam, en specialist op het gebied van de vroege fotografie – vergelijkt de Haarlemse verzameling met andere collecties in binnen- en buitenland, Johan de Zoete – conservator Museum Enschedé, Haarlem – beschrijft de collectie in samenhang met de familiegeschiedenis van de Enschedés, en Herman Maes – hoofdrestaurateur fotografie van het Nederlands Fotomuseum in Rotterdam – geeft inzicht in het delicate proces van restauratie.