Verhalen van de geheim agent

William Somerset Maugham was tijdens zijn veelbewogen leven – wij zouden haast zeggen: uiteraard – ook enige tijd werkzaam als Europees agent van de Secret Service. Zijn ervaringen in die jaren droegen niet alleen het hunne bij tot zijn altijd weer verbazingwekkende kennis van mensen in ongewone situaties, zij insireerden hem ook tot het schrijven van een verhalenreeks; de wereldvermaard geworden avonturen van de Britse geheim agent Ashenden.
Maugham schreef deze verhalen in 1927, in een tijd dus waarin de techniek en de methoden van de spionagediensten gerust een klasse naïever mogen heten dan die waarop hun collega's in onze atoomjaren elkaar trakteren. Het merkwaardige is echter dat de verhalen van Maugham de moderne lezer geen ogenblik verouderd aandoen. Merkwaardig, maar tegelijkertijd typerend voor zijn meesterschap. Vertellers als hij zijn voor de kracht van hun verhaal immers niet gebonden aan uiterlijkheden als de technische vermogens van een bepaalde tijd. Zij vergeten nooit dat het niet gaat om de decors, maar om de mensen die zij ten tonele voeren. Altijd weer is het de mens op wie zij het volle licht laten vallen, de mens en zijn gedragingen in ongewone – zij het bizarre, zij het zenuwslopende situaties. 'De' mens, ja, maar voor groten als Somerset Maugham is 'de' mens dan beslist niet een alledaags type, een doorsnee-figuur. Integendeel, zijn figuren vallen buiten het normale patroon, zij leven fel en zoeken ongewone wegen. Maar juist daarom stellen zijn verhalen nooit teleur, juist daarom boeien avonturen als die van de geheim agent Ashenden uit de jaren twintig even sterk als die van welke moderne meesterspion ook.