Jaarboek Business Intelligence 2008-2009 / druk 1

Jaarboek Business Intelligence
Inleiding

Voor u ligt al weer de derde editie van het jaarboek business intelligence en performance management. Een verzameling 'best practices' van de allerbeste organisaties waaronder Albert Heijn en ProRail en essays van doorgewinterde experts.

In hoofdstuk 1 worden de cases beschreven van de genomineerden van de Business Intelligence Awards 2008. Leo Kerklaan en Hans Borgman bieden een kijkje in de keuken van de meest succesvolle en misschien wel de omvangrijkste BI omgeving van Nederland: het supermarktconcern Ahold. Maar ook in het Zuiden van het land wordt BI gebruikt om beter te presteren. Neem het kleine familiebedrijf Kin Machinebouw uit het Brabantse Rijen. Freek Kamst, jurylid van de BI Awards, toont aan dat een bedrijf ook succes kan hebben, zonder gebruik te maken van specifieke BI tools of een omvangrijk datawarehouse.
Wat BI te maken heeft met het Nederlandse Spoorwegennet, leest u in het artikel van ProRail. Hierin wordt de bijdrage die BI kan hebben aan het verbeteren van de primaire processen glashelder. Snel inzicht in wissels die slechts één kant op worden gereden en precies kunnen meten hoeveel mensen eerste en tweede klas reizen, zonder de toegangsbewijzenregistratie te kennen. Tot slot: de winnaar van de BI Awards publieksprijs, het Centraal Boekhuis, heeft die gelegenheid indertijd aangegrepen om na te denken over haar succesfactoren. Emiel van Bockel ligt alvast een tipje van de sluier op: "begin niet met informatie, maar bij de ervaring, vaardigheden en attitude van de gebruiker".

Hoofdstuk 2 bevat een beknopte samenvatting van het onderzoeksrapport 'Nationaal BI Survey 2006-2008: Maak van BI een groot succes'. Het onderzoek is uitgevoerd onder 389 organisaties en laat zien dat het succes van business intelligence en performance management dikwijls aan een zijden draad hangt. Als bekend wordt dat in het onderzoek slechts 6,6% van de organisaties uitmuntende prestaties behaalt met BI, dan is er ophef te verwachten. En die kwam: in Computable, weblogs, digitaal bestuur, het Duitse blad ComputerWoche en andere bladen. We geven u een kijkje achter de schermen.

De kredietcrisis en aangrijpende recessie is onderwerp van gesprek in hoofdstuk 3. Kan BI het verschil maken in slechte economische tijden en hadden intelligente organisaties de kredietcrisis kunnen voorkomen? Vragen die door enkele auteurs worden beantwoord. "De plotselinge en grote veranderingen in de behoefte leggen op een pijnlijke manier de kwetsbaarheden van bestaande BI inrichtingen bloot" beweren experts van Centennium. En Arent van 't Spijker, CEO van Astragy, geeft zeer helder weer waarom competitive intelligence in tijden van crisis heel nauw luistert. "Verkeerde beslissingen en late reacties krijgen substantieel grotere gevolgen door het ontbreken van buffers", aldus Arent.

Hoofdstuk 4 geeft ons inzicht in de belangrijkste trends. Paul van der Linden van IBM schrijft over 'new intelligence', BI volledig ingebed in technologie en processen. Het is dan nauwelijks meer zichtbaar dat het hier gaat om rapporten, dashboards en BI. Paul stelt dat het gaat om de toepassing en het gebruik van (real-time) informatie: instrumented, interconnected en intelligent.
Het jaar 2009 zou het jaar moeten gaan worden van predictive BI: niet meer terugkijken, maar voorspellen. Edwin van Megesen en Robert Feltzer geven inzicht in de succesfactor en van serieuze klantsegmentatie en marketing intelligence door te vertellen over een mooi jurkje van de H&M, de ANWB die nooit iemand in de steek zal laten en de Donald Duck. Tot slot geven de experts van Capgemini aan wat de vijf basistrends zijn. De richting die BI opgaat verandert structureel, maar intensiveert ook op bestaande onderdelen door de recessie.

In hoofdstuk 5 komen experts aan het woord die een heel helder beeld geven hoe we BI en performance management kunnen organiseren. In voorgaande hoofdstukken is vooral het strategisch belang van BI belicht, hier gaat het dan om BI als inrichtingsvraagstuk. Rolien Breeuwer geeft gedetailleerd antwoord op het vraagstuk 'Business Intelligence Competence Centre', het waarom en hoe. Zij geeft aan dat je een BICC nodig hebt om een BI strategie uit te voeren. "Dat kan niet wanneer los van elkaar opererende BI-koninkrijkjes elk hun eigen gang gaan."
Peter van Til van VLC houdt een inspirerend betoog over de meerwaarde van Enterprise Information Management en verenigt daarmee de werelden van gestructureerde en ongestructureerde informatie. "Business intelligence is [..] het onderdeel van EIM dat zich bezighoudt met gestructureerde data", zo zegt hij. Maar, welk onderdeel houdt zich dan bezig met ongestructureerde informatie en is dat ook geen BI? En wat heeft Enterprise search hiermee te maken? U leest het allemaal in zijn visie.
Minne van der Sluis laat zien hoe we strategisch performance management kunnen verankeren in de organisatie. "Een strategie bedenken is niet zo moeilijk, deze uitvoeren wel" aldus een bevinding uit onderzoek onder honderden Amerikaanse managers. Minne laat zien, dat "de sturingsmethodiek met strategiekaarten en scorecards" kan werken, als we het management en de staf uit de ivoren toren kunnen halen en de medewerkers vanaf het begin betrekken bij het performance proces.
Performance management en business intelligence zijn niet meer weg te denken in het bedrijfsleven of in de publieke sector. Het nut wordt ingezien door de directie, business cases worden opgesteld en projecten uitgevoerd. Uit steeds meer onderzoeken en praktijkverhalen blijkt dat het succes ervan veelal te maken heeft met gedrag, competenties, emoties en niet met modellen of tools. "Begin with the end in mind" zegt Steven Covey terecht in zijn boek 'Seven habits of highly effective people'. En daarom moeten wij, als wij succes willen boeken, de mens en zijn talenten en potenties als uitgangspunt nemen. Als wij een Ferrari willen verkopen, moeten wij ook zorgen dat de mensen coureurs kunnen en willen worden.

Daan van Beek M.Sc.
Auteur van De intelligente organisatie en Sturen naar een intelligente overheid