Mensen maken het verschil

In zowel het nationale als het Europese politieke debat staan waarden in het middelpunt van de belangstelling: hoe belangrijk zijn waarden, welke waarden kenmerken Europa en welke rol spelen ze in het gedrag van burgers? Ook voor managers en wetenschappers die zich met organisatiecultuur bezighouden, vormen waarden een centraal thema. Zij willen weten welke waarden centraal staan in de cultuur van succesvolle organisaties, óf en hóe cultuur gevormd of veranderd kan worden, en hoe belangrijk dat is voor het functioneren van organisaties. Organisatiecultuur lijkt immers een belangrijke succes- of juist faalfactor. In de praktijk blijkt het actief creëren of veranderen van organisatiecultuur echter lang niet zo eenvoudig, en menig veranderingsproces verloopt bijzonder stroef of loopt zelfs uit op een mislukking. Waardoor wordt dit veroorzaakt, en hoe valt dit wellicht te voorkomen?

In ´Mensen maken het verschil´ geeft Caroline Dusschooten antwoord op deze vraag door de relatie te leggen tussen organisatiecultuur en de persoonlijkheid van medewerkers en managers. Deze persoonlijkheid stelt hen (al dan niet) in staat om gedrag te vertonen dat past bij de kernwaarden van de organisatie. Persoonlijke waarden blijken bovendien veelal overeen te komen met deze kernwaarden, waardoor managers en werknemers het gewenste gedrag ook langdurig en met voldoende eigen overtuiging kunnen vertonen. Dit zou een plausibele verklaring kunnen zijn voor weerstand bij cultuurverandering, waarbij immers ënieuwe´ waarden worden geïntroduceerd (die wellicht minder in lijn liggen met de eigen waarden) en ander gedrag van managers en medewerkers wordt verwacht.

Aan de hand van uitgebreid theoretisch én empirisch onderzoek gaat de auteur in op de begrippen organisatiecultuur, waarden en persoonlijkheid, en laat zij zien dat er een duidelijk verband bestaat tussen deze drie. Ook besteedt zij uitvoerig aandacht aan de mogelijke gevolgen van congruentie (zogenoemde ëfit´) tussen persoon en organisatie. Dit leidt onder andere tot de conclusie dat interventies en trainingen die gericht zijn op het veranderen van de organisatiecultuur alleen kans van slagen hebben wanneer er sprake is van uitgekiend maatwerk. Organisaties veranderen, maar het zijn tenslotte de mensen die het verschil maken...