Misbruik van bevoegdheid / deel Losdelig handboek / druk 2

Misbruik van bevoegdheid is de term die de Nederlandse wetgever uitdrukkelijk heeft verkozen boven misbruik van recht, een uitdrukking die in het verleden meer gebruikelijk was in Nederland, en dat thans elders in de wereld nog is. Misbruik van bevoegdheid is geen naar tijd en plaats onveranderlijk begrip. Het concept brengt tot uitdrukking brengt dat het misbruik de grenzen van de bevoegdheid nader bepaalt. Waar de wet bepaalt dat degene aan wie een bepaalde bevoegdheid toekomt haar niet kan inroepen, wil daarmee gezegd zijn, dat deze noch haar uitoefening kan afdwingen, noch haar kan inroepen ter rechtvaardiging van de gedraging die zich als uitoefening van die bevoegdheid aandient. Voltaire duidde dat kernachtig, toen hij schreef: Un droit porté trop loin devient une injustice. Maar wat is in dit verband: te ver? Dat is de centrale vraag van dit boekje.
Dezelfde vraag dringt zich ook op bij de rechtsfiguren die van oudsher in verband gebracht worden met misbruik van bevoegdheid, zoals de derogerende werking van de redelijkheid en billijkheid, de rechtsverwerking, de clausula rebus sic stantibus, maar ook de onrechtmatige daad en de hinder. De verhouding tussen die begrippen komt dus aan de orde, alsmede de eigen rol voor het concept misbruik van bevoegdheid, zowel in de geschiedenis als in het heden.
Het blijkt dat voor misbruik van bevoegdheid een plaats is op tal van rechtsgebieden, waaronder het personen- en familierecht, het arbeidsrecht, het belastingrecht, het beslagrecht, het burenrecht, het faillissementsrecht, het octrooirecht, het procesrecht, het vennootschapsrecht (misbruik van stemrecht). Die onderwerpen hebben dan ook een plaats gekregen in dit boekje. Nederlandse rechtspraak wordt stelselmatig vergeleken met die van de ons omliggende landen.